Bizim uşaan halı işte. nöörsün, soruncu böyle diyo. nerelisin diin sorsalar nevşaarliyim dir gine. melmeketi deal mi?
istanbul türkçesi ile söylemek gerekirse, bir Nevşehirli'ye "Nevşehirli misin" diye soran olursa muhtemelen "evet Nevşehirliyim" der lakin aksanlı konuşmaması onun aksanlı konuşmayacağı anlamına gelmez, her an bir hemşerisini görüp "norüyon la torpaam" ile başlayan cümleler kurabilir. misal:
-oy torpaam nörüyon la? hangı rüzgar attı seni buruya?
-oy torpaam, sağa ben gurban olurum. norüyüm, iiyim sen norün?
-norüyüm la bende, iiyik.
-torpaam, nazaman gezeciyahh?
-sağa gurban olurum.
Abari – bari : şaşma yada şaşıp kalmak
• Arınlamak : hedef almak
• Akınlamak : sevdalanmak
• Alamaç : alev
• Ağpakla :kuru fasulye
• Alaşa :bir sözü hemen yayan
• Apılamak : koşup zıplayarak gelmek
• Bükleç : viraj
• Boyak : bet, beniz
• Bişirmek : yufka pişirmeye yarayan uzun değnek
• Bert elmek : sertleşmek
• Bastırak : kapının arkasına konulan değnek,dayanak
• Badak : sakarlık yapan kişi
• Bildir :geçen yıl
• Carı : hızlı
• çılgısız : şımarık
• cılga : patika yol
• cıvgın : ağacın taze sürgünü
• cıvınmak : ciddiyetten uzaklaşmak
• cavrak : konuşkan
• çeltek : çoban yamağı
• çatılmak : yoktan bela olmak
• çiğrimek- çiğsinmek :tiksinmek
• damgalamak : lafını ağzına koymak
. DIMITMA: Cehennemin Dibine yollama , Gebertme
• dulun : saçın yüze doğru uzantısı
• ditmek- didelemek : tifsitmek
• endek : aşağı, adi, bayağı
• ertişmek : bir işi çabucak yapmamak
• eğimtili : yetenekli
• algördülük : göstermelik
• eftiklenmek : sıkıntı basması, sıkıntılanmak
• gede : cimri, kıyımsız
• gedelenmek : çıkarı için ufak fırsatları bile kaçırmamak.
• Gömük : batak
• Gerikmek : şişmek, dolmak
• Göfer : güç, kuvvet
• Görgün : gür
• Hezaar :herhalde
• Horavlamak : yabancılamak.
• Hömermek : dikleşmek, kavgaya hazırlanmak.
• Hongumak : yakışşıksız gülmek
• Hoşalmak : hoşuna gidecek bir işten zevk almak.
• Iğranmak : hafif hafif sallanarak yürümek.
• Ildırdamak : hafif hafif yanmak.
• Ilımak : hoşa giden iş yada insan karşısında gevşemek.
• Işkın : ağacın tabanından fışkıran sürgün.
• Iğralamak : sallamak
• İdişmek : dedikodu etmek
• İlaan :leğen
• İssilmek : kaba bir şeyin oturulunca aşağı inmesi
• İstetmek : kirişi kırmak, kaçmak
• İssik : kabalığı gitmiş
• Koğşak : yumuşak
• Kumasınmak : istememek
• Kötelemek : atmak, fırlatmak
• Kırmızı :domates
• Kısmık : cimri, kıyımsız
• Kötülemek : zayıflamak, incelip süzülmek
• Koygun : koyulaşmış
• Metlemek : atlamak
• Mudara : boynu eğri olan
• Mitirdemek : seke seke yürümek.
• Navrak : surat
• Nörüyon : ne yapıyorsun
• Oturak : zamanında yürüyemeyen
• Ocutmak : tahriş etmek
• Özemek : çarpmak
• Öğünsümek : bir işi zamanında yapmaya çalışmak
• Öğürleşmek : birine alışmak
• Örülmek : üstünü başını yolacak biçimde dövüşmek
• Palazımak : koşup gelmek
• Parsımak : ezilmek
• Parpulamak : azarlamak
• Sövkenmek : yığılmak
• Salım : nezle
• Sıracalı :hastalıklı
• Söyretmek : alay etmek
• Sumsalamak : toslamak
• şak : parça
• şaklamak : parçalamak
• şiklet : surat
• şerpere : cıvık
• şirlez : cıvık çamur
• tokurur : evinden hırsızlık yapan
• toku : kısa boylu
• tıskalı : hastalıklı
• tosuldak : kolay soluk alamayan
• tingirdek : çabuk kızan
• uyuntu : gittiği yerden gelmeyen
• uylaşmak : bir işin üzerine çok düşmek
• uçunmak : pişman olmak
• utlanmak : saygısızlık yapmamak için tetikte beklemek
• yiğni : hafif
• yipelemek : aksayarak yürümek
• yüğrük : hızlı
• yilpikli : öksürüklü
• zat : çok, gittikçe artan
NEVŞEHİR YAZI VE MAHALLİ DİLİ
• İlaç__________________________ İlaş
• Mısır_________________________ Misir
• Hamur________________________ Mamır
• Muhtar________________________ Mıhdar
• Nevşehir _______________________ Memşer
• Tırnak _________________________ Dınnah
• İhtiyaç_________________________ Ehdiyaş
• Mahmut________________________ Mamıt
• Zerdali_________________________ Zelderi
• Yaprak_________________________ Yarpah
• Elektrik_________________________ Aletirik
• Doktor__________________________ Dohdur
• Manto__________________________ Mantu
• Teneke__________________________ Tenike
• Parmak_________________________ Bannah
• Bilezik__________________________ Bilenzik
• Seksen__________________________ Seesen
• Lanet____________________________ Nalet
• Ekşi_____________________________ Eşgi
• Yurmuh __________________________Yumruk
• Soba____________________________ Zobi
Abari – bari : şaşma yada şaşıp kalmak
• Arınlamak : hedef almak
• Akınlamak : sevdalanmak
• Alamaç : alev
• Ağpakla :kuru fasulye
• Alaşa :bir sözü hemen yayan
• Apılamak : koşup zıplayarak gelmek
• Bükleç : viraj
• Boyak : bet, beniz
• Bişirmek : yufka pişirmeye yarayan uzun değnek
• Bert elmek : sertleşmek
• Bastırak : kapının arkasına konulan değnek,dayanak
• Badak : sakarlık yapan kişi
• Bildir :geçen yıl
• Carı : hızlı
• çılgısız : şımarık
• cılga : patika yol
• cıvgın : ağacın taze sürgünü
• cıvınmak : ciddiyetten uzaklaşmak
• cavrak : konuşkan
• çeltek : çoban yamağı
• çatılmak : yoktan bela olmak
• çiğrimek- çiğsinmek :tiksinmek
• damgalamak : lafını ağzına koymak
. DIMITMA: Cehennemin Dibine yollama , Gebertme
• dulun : saçın yüze doğru uzantısı
• ditmek- didelemek : tifsitmek
• endek : aşağı, adi, bayağı
• ertişmek : bir işi çabucak yapmamak
• eğimtili : yetenekli
• algördülük : göstermelik
• eftiklenmek : sıkıntı basması, sıkıntılanmak
• gede : cimri, kıyımsız
• gedelenmek : çıkarı için ufak fırsatları bile kaçırmamak.
• Gömük : batak
• Gerikmek : şişmek, dolmak
• Göfer : güç, kuvvet
• Görgün : gür
• Hezaar :herhalde
• Horavlamak : yabancılamak.
• Hömermek : dikleşmek, kavgaya hazırlanmak.
• Hongumak : yakışşıksız gülmek
• Hoşalmak : hoşuna gidecek bir işten zevk almak.
• Iğranmak : hafif hafif sallanarak yürümek.
• Ildırdamak : hafif hafif yanmak.
• Ilımak : hoşa giden iş yada insan karşısında gevşemek.
• Işkın : ağacın tabanından fışkıran sürgün.
• Iğralamak : sallamak
• İdişmek : dedikodu etmek
• İlaan :leğen
• İssilmek : kaba bir şeyin oturulunca aşağı inmesi
• İstetmek : kirişi kırmak, kaçmak
• İssik : kabalığı gitmiş
• Koğşak : yumuşak
• Kumasınmak : istememek
• Kötelemek : atmak, fırlatmak
• Kırmızı :domates
• Kısmık : cimri, kıyımsız
• Kötülemek : zayıflamak, incelip süzülmek
• Koygun : koyulaşmış
• Metlemek : atlamak
• Mudara : boynu eğri olan
• Mitirdemek : seke seke yürümek.
• Navrak : surat
• Nörüyon : ne yapıyorsun
• Oturak : zamanında yürüyemeyen
• Ocutmak : tahriş etmek
• Özemek : çarpmak
• Öğünsümek : bir işi zamanında yapmaya çalışmak
• Öğürleşmek : birine alışmak
• Örülmek : üstünü başını yolacak biçimde dövüşmek
• Palazımak : koşup gelmek
• Parsımak : ezilmek
• Parpulamak : azarlamak
• Sövkenmek : yığılmak
• Salım : nezle
• Sıracalı :hastalıklı
• Söyretmek : alay etmek
• Sumsalamak : toslamak
• şak : parça
• şaklamak : parçalamak
• şiklet : surat
• şerpere : cıvık
• şirlez : cıvık çamur
• tokurur : evinden hırsızlık yapan
• toku : kısa boylu
• tıskalı : hastalıklı
• tosuldak : kolay soluk alamayan
• tingirdek : çabuk kızan
• uyuntu : gittiği yerden gelmeyen
• uylaşmak : bir işin üzerine çok düşmek
• uçunmak : pişman olmak
• utlanmak : saygısızlık yapmamak için tetikte beklemek
• yiğni : hafif
• yipelemek : aksayarak yürümek
• yüğrük : hızlı
• yilpikli : öksürüklü
• zat : çok, gittikçe artan
NEVŞEHİR YAZI VE MAHALLİ DİLİ
• İlaç__________________________ İlaş
• Mısır_________________________ Misir
• Hamur________________________ Mamır
• Muhtar________________________ Mıhdar
• Nevşehir _______________________ Memşer
• Tırnak _________________________ Dınnah
• İhtiyaç_________________________ Ehdiyaş
• Mahmut________________________ Mamıt
• Zerdali_________________________ Zelderi
• Yaprak_________________________ Yarpah
• Elektrik_________________________ Aletirik
• Doktor__________________________ Dohdur
• Manto__________________________ Mantu
• Teneke__________________________ Tenike
• Parmak_________________________ Bannah
• Bilezik__________________________ Bilenzik
• Seksen__________________________ Seesen
• Lanet____________________________ Nalet
• Ekşi_____________________________ Eşgi
• Yurmuh __________________________Yumruk
• Soba____________________________ Zobi
Deyimler
ACI ZULÜM : Zor şartlarda,
ACIN YATIP GÜCÜN KALKMAK : Kıt kanaat geçinmek
AĞIR OTURUP BATMAN KALKMAK : Davranışlarında ölçülü olmak
AĞZINA KAŞIK SIĞMAMAK : Çok memnun olmak
AĞZINI HAVAYA VERMEK : Muhatabını dikkate almamak
ALTINI ÇALDIRMAK : Gereksiz davranışlarla sosyal durumunu sarsmak
ANASININ KARNINA SARMAK : İşe yaramaz duruma getirmek
ANASINDAN ÖNCE AHIRA GİRMEK : Saygı göstermemek sırasına razı olmamak
AŞIĞI KURŞUNLAMAK : Zenginlemek
AYAĞINI SÜRÜYÜP GELMEK : Uğurlu gelmek, Uğurlu olmak
AYIRDINA VARMAK : Fark etmek
AYRANI KABARMAK : Öfkelenmek
BABANI SIÇARKENMİ TAŞLADIM ? : Olmadık zamanda bi zararım mı oldu?
BAĞRI YUFKA OLMAK : Merhametli olmak
BİTİ KANLANMAK : Fakirlikten varlık sahibi olmak
CAYIRTI VERMEK :Karışıklık yaratmak
ÇÜŞ DEDİKÇE PARMAK ÜZÜMÜNE GİTMEK :Uyarılmasına rağmen zarar veren davranışlarda bulunmak
DAYLININ DİBİİ: Azarlamak için söylenen bi söz
DELİ KIZIN DONU GİBİ : Uygunsuz , Dağınık
DİRİP DİŞİRMEK : Toplamak.devşirmek
DOKUZ KÜTÜĞÜN BİR DEĞNEĞİ OLMAK : Bir ailenin işe yarar tek kişisi olmak
DÜMBELEĞİ DELİNMEK : Çok acıkmak. tabi söylenirken dümbelea diye söyleniyo
EFTİĞİ DARALMAK : Canı sıkılmak
EŞŞEK SATTIĞIMIN BAĞ KOMŞUSU : Uzaktan tanınan kişiyi anlatır
EŞŞEK KUYRUĞU GİBİ NE UZALIR NE KISALIR : Değişmez gelişme göstermez
FİNK ATMAK : Sevinçli olmak
FİT SOKMAK : Kişilerin arasının bozmak
FARELERİ BİLE BASTONLA GEZİYO : Fakirlikten yiyecek bulamamak
GAMGAYNAN KAŞINMAK : Fakirliği anlatır
GÜCÜN GÜCÜN KAZANMAK : Kazancını zor temin etmek
HEM AYRAN TOPLAR HEM TUTTUĞUNU G*TÜNE KISTIRIR : Yoksul olduğunu saklamak
HINTIMHIMANIM KESİLDİ : Dermanım kesildi.
ISKATI DİŞİME DEĞSİN DE KİM ÖLÜRSE ÖLSÜN : Iskat ( ölünün arkasından tutamadığı oruç-namaz için verilen bedel(fidye)...
İÇİME İLİMEDİ : İçime sinmedi
İLAHNE GİBİ GİYİNMEK : Üst üste giyinmek
İLELEMAAŞI:El aleme karşı
İLELEMAAŞI:El aleme karşı
İLK AŞAMDAN : Akşamın ilk saatlerinde
İTİN AYAĞINI TAŞTAN ESİRGEMEK : Öğüde kulak asmayanı korumak
KAFADAN SAKAT : Ruh sağlığı bozuk
KINA GİBİ UN OLMAK : İstenen sonucun elde edilmesi
KUYRUK SALLAMAK : Karşı cinsi umutlandırıcı davranışlarda bulunmak
LAFININ AVCARI OLMAMAK : İpe sapa gelmez şeyler söylemek
SUTEMSİLİ:Söz temsili,misal , örnek olay
VURUNCU DIMITIRIM :Vurursam Cehennemin Dibini Boylatırım
SUTEMSİLİ:Söz temsili,misal , örnek olay
VURUNCU DIMITIRIM :Vurursam Cehennemin Dibini Boylatırım
YATTIĞI AHIR SEKİSİ, ÇAĞIRDIĞI İSTANBUL TÜRKÜSÜ : Yok yoksul haline bakmadan olmadık şeylerden bahsedene denir.